Yeradları hakkında
Yeradları hakkında
Ramazan TOPRAKLI
Son 50-60 yıl içinde iyice döküp düşünmeden birçok yeradımızı değiştirdik. Bunda da son zamanda çektiğimiz kaht-ı rical ile 18 inci asırdan itibararen girmiş olduğumuz savaşlarda okumuş insan gücümüzü kaybetmiş olmanın etkisi büyük olmalıdır.
“Değişen Coğrafya ve Miryokefalon Savaşı” adlı kitabımın çalışmaları sırasında karşılaştığım bazı yeradlarını siz değerli okuyucularla paylaşmak istiyorum.
Son 50-60 yıl içinde iyice döküp düşünmeden birçok yeradımızı değiştirdik. Bunda da son zamanda çektiğimiz kaht-ı rical ile 18 inci asırdan itibararen girmiş olduğumuz savaşlarda okumuş insan gücümüzü kaybetmiş olmanın etkisi büyük olmalıdır.
“Değişen Coğrafya ve Miryokefalon Savaşı” adlı kitabımın çalışmaları sırasında karşılaştığım bazı yeradlarını siz değerli okuyucularla paylaşmak istiyorum.
Ispartalı çoğumuzun bildiği gibi Eğirdir’in Mahmatlar köyü ile Sarıidris arası göl kıyısına “Eğerim veya Eğrim” denilir. Gûya seyyahın biri oradan geçerken atı göle uçasıymış. Seyyah atının eğerinde altın dolu olduğu için de; “atım da atım amma illâ da eğerim dediği için orasının adı eğerim olasıymış”. Yalvaç’ın Kozluçay kasabasının eski adı “Gelegermi”, Özgüney’in “Gemen”, Koruyaka’nın “Ağap”, Gelendost- Bağıllı kasabasının adı “Bağlı” olarak geçer. Barla ve Bedre halkından dinlediğim rivâyetlere göre Barla ile Gelendost arasında çok verimli bir ova varmış. Ova çok verimli olduğu için de adı “Altınova” imiş. Bağıllı-Çaltı- Madenli (Kötürnek) köyleri arası, Akçapa örenindeki su kuyusuna “Sütkuyusu”, Sütkuyusu’nun 500 metre doğusu, Yangılıkaya’nın batı dibindeki araziye “Kösçukuru”, Eğirdir ve Hoyran göllerinin birleştiği boğaza ise “Kemerboğazı” denilir.
Sütkuyusu için için şöyle bir rivâyet anlatılır: “Günün birinde Sütkuyusu’ndan geçmekte olan bir göçer davarlarını kuyudan suladıktan sonra davarlarının südünün ziyadeleştiğini görür ve oracıkta bir kurban keser”. Şimdi hâlâ südü olmayan veya az olan gelinler için Sütkuyusu adlı kuyudan su getirilir ve gelen-geçenlerin alması için kuyunun yanıbaşına katmer veya para gibi hediyeler bırakılır.
Bu yeradlarının gerçek yüzlerini bilmek istersek eğer; şunları görebiliriz:
1- Eğerim veya Eğrim adı orada eskiden bir düden olduğu için verilmiş olmalıdır. “Egrim” adı DLT’ye göre düden veya suyun burularak, dönerek aktığı yer demektir.
2- “Altınova” adı DLT’ye göre aşağıova anlamınadır ki Kemerboğazı tarafı da yukarıova’dır.
3- “Kemerboğazı” adı orada bulunan bir kemer köprüden gelmiş olmalıdır.
4- “Bağlı” adı o civarda bağların çok olduğu için verilmiştir.
5- “Gemen” adının minare kitabesinde yazıldığı gibi yay manasına gelen kemân’dan gelmiş olması gerekir. Türkistanda bir halk kahramanın adı Kemen’dir.
6- “Ağap” Ermenice Agop kelimesinden değil, Türkçe “Ak-alp” adından gelmektedir.
7- “Sütkuyusu” ise “Sü” kuyusu yani asker kuyusu adından gelmiş olmalıdır ki; 572, M1176 savaşında Selçuklu ordusunda insan ve atlar su ihtiyacını bu kuyudan karşılamıştır. Kuyunun suyu bir orduya yetecek kadar bol ve zaman zaman sular kuyunun ağzından taşmaktadır. Zaman içinde sü ve egrim kelimeleri ortalıktan çekildiği için halk muhayyilesi eğer ve süt hikâyelerini üretmiştir.
8- Aynı şekilde “Kösçukuru” adı da bizim adıgeçen kitabımızda –ilgililere nerede çalındığını sorduğumuz- orduyu galeyana getiren, coşturan davul-kösün vurulduğu yeri göstermektedir.
9- “Gelegermi” adının gele (kale) ve germi (sıcaklık) kelimelerinin birleşmesinden meydana geldiğini düşündük. 1930’lu yıllarda Kozluçay hudutlarında Asarcık adlı bir mevki olduğunu tesbit ettik. Asarcık denilen yerde bir kale olmalı ve bu kalede sıcak su bulunmalıydı.
23 Temmuz 2010 tarihinde Kozluçay kasabasını ziyaretimiz esnasında Belediye Başkanı Ali Buba ve halkla yaptığımız görüşmelerde güney yamaçların kar tuttuğu halde bir yerde, kuz olmasına rağmen kar tutmadığını ve bunun üzerine başkanın kasabada sıcak su araştırılması için MTA’ya müracat ettiğini öğrenmiş olduk.
1- Eğerim veya Eğrim adı orada eskiden bir düden olduğu için verilmiş olmalıdır. “Egrim” adı DLT’ye göre düden veya suyun burularak, dönerek aktığı yer demektir.
2- “Altınova” adı DLT’ye göre aşağıova anlamınadır ki Kemerboğazı tarafı da yukarıova’dır.
3- “Kemerboğazı” adı orada bulunan bir kemer köprüden gelmiş olmalıdır.
4- “Bağlı” adı o civarda bağların çok olduğu için verilmiştir.
5- “Gemen” adının minare kitabesinde yazıldığı gibi yay manasına gelen kemân’dan gelmiş olması gerekir. Türkistanda bir halk kahramanın adı Kemen’dir.
6- “Ağap” Ermenice Agop kelimesinden değil, Türkçe “Ak-alp” adından gelmektedir.
7- “Sütkuyusu” ise “Sü” kuyusu yani asker kuyusu adından gelmiş olmalıdır ki; 572, M1176 savaşında Selçuklu ordusunda insan ve atlar su ihtiyacını bu kuyudan karşılamıştır. Kuyunun suyu bir orduya yetecek kadar bol ve zaman zaman sular kuyunun ağzından taşmaktadır. Zaman içinde sü ve egrim kelimeleri ortalıktan çekildiği için halk muhayyilesi eğer ve süt hikâyelerini üretmiştir.
8- Aynı şekilde “Kösçukuru” adı da bizim adıgeçen kitabımızda –ilgililere nerede çalındığını sorduğumuz- orduyu galeyana getiren, coşturan davul-kösün vurulduğu yeri göstermektedir.
9- “Gelegermi” adının gele (kale) ve germi (sıcaklık) kelimelerinin birleşmesinden meydana geldiğini düşündük. 1930’lu yıllarda Kozluçay hudutlarında Asarcık adlı bir mevki olduğunu tesbit ettik. Asarcık denilen yerde bir kale olmalı ve bu kalede sıcak su bulunmalıydı.
23 Temmuz 2010 tarihinde Kozluçay kasabasını ziyaretimiz esnasında Belediye Başkanı Ali Buba ve halkla yaptığımız görüşmelerde güney yamaçların kar tuttuğu halde bir yerde, kuz olmasına rağmen kar tutmadığını ve bunun üzerine başkanın kasabada sıcak su araştırılması için MTA’ya müracat ettiğini öğrenmiş olduk.
Bir isimdir, bir yer adıdır deyip geçmiyelim. Yerin kulağı vardır ve yer de insanlardan duydukları kelimeleri yeradları olarak hıfzetmektedir. 26 Temmuz 2010
Ramazan Topraklı
İnşaat Y. Mühendisi
Ramazan Topraklı
İnşaat Y. Mühendisi
gelegermi kozlucay
selam sayin ramazan toprakli abey. sizden bir ricam var gelegermi kozlucay hakkinda tarihi bilgi verirmisiniz gelegermi tarihi nereye kadardayaniyor? tesekürler simdiden. saygilarimla turgut yuruk hollanda.