ÖNYARGILARI YIKMA ÖNYARGISI
‘ÖNYARGILARI YIKMA’ ÖNYARGISI
Raci DURCAN
Toplumun ezberine yerleşen bir deyimi oradan silmek kolay olmuyor. ‘Önyargıları yıkalım’ diye söylenegelen deyim işte böyledir. Önyargıları yıkmak bir önyargı oldu; farkında değiliz.
Toplumun ezberine yerleşen bir deyimi oradan silmek kolay olmuyor. ‘Önyargıları yıkalım’ diye söylenegelen deyim işte böyledir. Önyargıları yıkmak bir önyargı oldu; farkında değiliz.
Fransız devrimi ve takip eden komünist devriminin etkisiyle olsa gerek, insanlar yıkmayı seviyorlar. Özellikle eskiye dair olanı… Önyargıları yıkma da bu modanın kurbanıdır.
Hangisini diye sorduğunuzda cevap ‘hepsini’ oluyor. Entelektüel bir arkadaşla tartışırken öyle cevap almıştım. Hiç düşünmeden ‘hepsini’ demişti.
Bütün ön yargılarımı yıkarsam nasıl yaşayabilirim? Bildiğim her şeyi yeniden sorgulayacak ve yargılayacak zamanım var mı? Diyelim ki bir konuyu araştırdım ve sonuca ulaştım, bu yargımı ne kadar sürdürmeliyim? Geçerliliği ne kadar olacaktır? Bir gün mü, bir ay mı bir sene mi?
İnsanlar bunları düşünmeden moda fikirlerin ve deyimlerin büyüsüne kapılıveriyorlar. Önyargı olmasa evimizden dışarıya bir adım atmaya dahi cesaret edemeyeceğimiz akıllarına gelmiyor. Öyle ya! Eğer dışarı çıkıyorsak, diğer insanların sebepsiz yere bize saldırmayacakları önyargımız vardır. Ayrıca başımıza gökten taş yağmayacağı; hava açıksa birden yağmur yağıp her tarafın sular altında kalmayacağı; arabamıza biniyorsak marşa bastığımızda çalışacağı önyargılarımız vardır. Yukarıdan attığımız bir taşın aşağı düşeceği, dersimize çalışırsak öğretmenin adaletli davranarak hak ettiğimiz notu vereceği, babanın çocuklarının iyiliğini isteyeceği de ön yargı yahut genel gözlem sonucu oluşmuş kanaatlerdir. Ön yargıyı bıraktığınızda her seferinde edinmiş olduğunuz bu bilgileri yeniden test etmek zorunda kalırsınız. Böyle tipler var elbette ancak onlara psikolojik vaka muamelesi yapılıyor. Stalin gibi psikopatlar hiç kimseye güvenmez, çevresindeki herkesi kendi kötülüğü için uğraşan bireyler olarak görürlerdi.
Ön yargı hakkında bu kadar ön yargılı bir düşmanlık sebepsiz değildir. İnsanlığın binlerce yıldır biriktirdiği bilgiler bir çırpıda böylece yıkılabiliyorlar. Nitekim bir edebiyat öğretmeni olan dostumuz, sırf bu sözün etkisiyle meşhur atasözlerinin toplumu yanlışa sürüklediğinden dem vuruyordu. Bu konuda yalnız değildir, çok sayıda insan aynı şekilde düşünerek atasözlerinin yanlışlığını iddia edebilmektedir.
Önyargıları yıkma elbette teklif edilebilir. Ancak bu talep hiçbir zaman genele dair olmamalıdır. Belli bir konuda yapılan araştırmalar süregelen anlayışın dışında bir noktayı işaret ediyorsa, niçin önyargımızla ona karşı duralım?
Önyargıları yıkma önyargısının, bizi içinden çıkılmaz çelişkilere sürüklemesine müsaade etmemeliyiz.
Yorum yazabilmeniz için üye girişi yapmanız gerekmektedir.
