1500ile1900 yılları arasında İran (*)
1500 ile1900 yılları arasında İran (*)
Şiilik ve şii mezhebinin aleni olarak devlet dini olarak tanınması Şah İsmail zamanında başlar. Şiilik Şah İsmail’den önce de mevcuttu ve İslamiyetin ilk zamanlarında başlar. Daha Hz Ömer zamanında İslamiyet Zerdüştlükle temasa geldiği ilk günden itibaren Alevilik Zerdüştlüğün İslamiyet’e karşı yapmağa başladığı aksülamelin bir ifadesi oldu. Daha o zaman Zerdüştlük hukuku ilahiye nazariyesi ile Hz. Muhammed’in icmai ümmet nazariyesi ve Zerdüşt’ün kader ve kısmet hakkındaki duyguları ve keza Zerdüşt’ün beşeri uluhiyet, beşeri irade gibi biribirine tamamen zıd zihniyetler arasında derin çatışma husule gelmiş ve bu çarpışmaların mahsulü olarak Şiiliğin teolojik cephesi kurulmuştu.
Şia’nın siyasi cephesine gelince son Sasani hükümdarı Yezdcerd’in kızı Şehriban Hz Hüseyin ile evlenmişti. Hz Hüseyin’in evlenmesinde Sasani sülalesi ve diğer taraftan Hz Muhammed ve Hz Ali ile doğrudan doğruya varisi vasıtasıyla halife olması pek tabii id ve bu hilafetin seçim yolu ile değil erkek evlattan veraset yolu ile geçmesi hükümdarlık hakkındaki eski İran nazariyesine pek uygundu.(s-11-12)
Şah İsmail tahta geçmeden önce iç karışıklıklardan kaçarak Giylan’a iltica etmişti. Burada Zerdüştlük tesirini sürdürmekteydi. Kendisi On iki İmamların sonuncusu İmam Hasan Askeri’ye intisapetmişti. Bu onun kuracağı devlete pek lazımdı. Kendisi gayb olan İmam Mehdi olduğunu yaydı. İran’a hakim olunca kendi meşrebi dışında bütün mezhebleri yasak etti. Hadislerden kelimelerden huruflardan, noktalardan binbir manalar çıkarıldı. Teviller yapıldı. Rivayetler uyduruldu.
İran’da bir Bizan ruhu bir Bizans zihniyeti kuruldu. Safaviler döneminde düşünceye konulan yasaklar İran’da bırakın bir âlimi bir şair bile çıkamadı.
Savafi Devletinin son hükümdarı Şah Tahmasb bütün Safaviler gibi ayşu işrete mecluptu. Bir gece sefih hükdar serhoş ve berbad bir vaziyette bulunurken Nadir Şah toplamış olduğu alim ve büyüklere Tahmasb’ın bu halini gösterdi. Derhal hal’ine karar verildi.
Nadir Şah İslam dünyasında bir mezheb birliği sağlamak istiyordu bütün din âlimlerini ve Türk boylarını bir araya getirdiği bir toplantıda şunları söyledi “Peygamberin vefatından sonra sıra ile dört haife yerine geçtiler. Hin’te Rum’da, Türkistan’da ve İran’da Safaviler kadar bir millet ve bir din vardı.Safaviler zamanında Şiilik çıktı ve cahiller sabbe başladılar.Ümmet ve millet arasına nifak adavet ve ayrılık sokdu.Bu bidat kalkmadıkça kimseye rahat yoktur. Bu mezheb ki bizim babalarımızın adetlerine ve bil hassa bizim milletimizin ananelerine muhaliftir. Kaldırılmalıdır.(s.35)
Kitabın Milli Kütüphanedeki Künye bilgisi:
000626499
Materyal Türü Kitap
Dewey No 955 20
Yer Numarası 2001 BD 2706
Ana Giris Ağaoğlu Ahmet
Eser Adı 1500 ile 1900 arasında İran /
Basim [Ankara : yayl.y., 19--]
Fiziksel Niteleme 51 s. ; 27 cm
Seri ( Türk tarihinin ana hatları eserinin müsveddeleri. Seri II. ; no. 13 )
Dil TUR
Subject İran -- -- Tarih
Sağlama No B.N. 2001/4-2216
Not: Bu kültürel katkı; değerli tarihçi hocamız Bilal Sürgeç bey tarafından iletilmiştir.
Yorum yazabilmeniz için üye girişi yapmanız gerekmektedir.
