EDEP, HAYA VE AR ,...
EDEP, HAYA ve AR; İNSANIN ÜÇ GÜZEL ÖZELLİĞİ
Halid ÖZDÜZEN
“İnsanoğlu eğer edepten yoksun ise, o insan değildir. Zira insanoğlu ile hayvan arasındaki fark edeptir.” Hz. Mevlâna
EDEP :. Güzel hallere ve huylara sâhib olma ve utanılacak hareketlerden sakınma, her hususta haddini bilip, sınırı gözetme hâlidir. Edebiyat bu sözcükten türetilmiştir.
HAYA.: Sözlüklerde utanma, sakınma gibi manalar verilmişse de ,İnsana yakışmayacak her türlü davranıştan sakınmadır. Hele toplum içerisinde bu gibi davranışlarda bulunmak "hayasızlık" olarak nitelenmektedir. İslami literetürde ise ayrı bir dini ağırlığı ve mana derinliği bulunmaktadır. Bir hadis-i
şerifte "Hayâ îmandandır ve hayâlı olan kimse cennettedir! Hayâsızlık ise kalbin katılığındandır; kalbi katı olan da cehennemdedir!.." Buyrulmuştur. Haya aynı zamanda Hz. Osman (R.A) önemli bir özelliğidir. Tarihe haya timsali olarak geçmiştir. AR, Sözlüklerde Edep ve haya ile eşdeğer kelime olduğundan bahsedilse de günlük dilde edep ve hayanın son sınırı olarak kullanılmaktadır.
İnsanı insan yapan bu üç değerde asrımızda iyice erozyona uğramıştır. Bunun en büyük nedeni Ataerkil toplumlarda bu özellikler sadece kadınlardan beklenir olması ve namus kavramı ile özdeşleştirilmesidir. .
Halbuki kendine, insanlara, hayvanlara ve doğaya zarar veren her türlü kötülük , Kur'an diliyle "Fehşa ve münker" Haya, edep ve ar noksanlığından kaynaklanmak-tadır.
Kısacası bu üç sözcük, güzel ahlakın insanda dışa yansımasının göstergesidir.
Yorum yazabilmeniz için üye girişi yapmanız gerekmektedir.
